سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

جنگل‌ها کامل‌ترین، با ارزش‌ترين و متنوع‌ترين پوشش گياهی زمين را تشكیل می‌دهند که طی ميليون‌ها سال با تكامل جوامع گياهی شكل گرفتند.   

اين عرصه‌ها در قرون متمادی زيستگاه جوامع انسانی بوده و انسان‌ها به فراخور نيازهای خود از آن بهره‌مند شدند.

  افزايش جمعيت انسانی، متنوع شدن نيازها و وضعیت معیشتی جوامع محلی در استان و عدم تعادل و تناسب حضور انسان‌ها و بهره برداری آنان، اين عرصه‌ها را دچار مخاطره کرده و فشار بسياری را به اين عرصه‌ها وارد آورده است. 

 نگرش به جنگل‌ها بدون در نظر گرفتن نقش‌های بی‌بديل آن‌ها، صرفا نگاه سودمندانه به عنوان یک معدن چوب بوده است که این نگاه سبب شده تا سطوح جنگل در مناطق مختلف دنيا به شدت در معرض تخريب قرار گرفته و بهره‌برداری و نابودی بی‌حد، جايگزين همزيستی مسالمت‌آميز انسان و جنگل شود. 

 جنگل‌ها با نقش حياتی خود در ذخيره‌سازی منابع آبی، ممانعت از بروز سيلاب‌های ويرانگر و ايجاد سپر محافظتی در برابر طوفان‌ها و شرايط نامساعد تامين كننده شرايط مناسب زيست در مناطق اطراف خود هستند و حفظ خاك‌هاي كشاورزي و ميکرو ارگانيسم‌هاي خاكي و جلوگيري از فرسايش خاک را به عهده دارند.  

رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با خبرنگار ایسنا – منطقه چهارمحال و بختیاری – در این خصوص اظهار کرد: ايران در منطقه‌ای قرار گرفته كه سهم اراضی جنگلی كشورهای آن ناچيز است.  

علی‌حسین امینی افزود: مساحت جنگل‌هاي ايران در حدود ۱۲ ميليون هكتار برآورده شده است و اين در حالی است كه در گذشته نه چندان دور مساحت اين سطوح بیش از ۱۸ ميليون هكتار بوده است و اکنون سرانه جنگل برای هر فرد در جهان ۰.۸هکتار، در ایران ۰.۲ هکتار و در چهارمحال و بختیاری ۰.۴ هکتار است. 

  امینی تصریح کرد: این عرصه‌ها در چند دهه اخير به دلايل متعددي همچون افزایش جمعیت و نیاز به چوب بیشتر و در نتیجه تغییر اقلیم و کاهش بارش، بهره‌برداری بي‌رويه چوب و هیزم از جنگل‌ها ،توسعه شهرها و روستاها و تاسيسات شهری، صنعتی و تخريب و تجاوز و قطع جنگل با كاهش جدی سطح مواجه شدند. 

 وضعیت مصرف چوب  وی ادامه داد: ميانگين مصرف سرانه چوب در دنيا ۰.۳ مترمكعب در سال، در كشورهای توسعه يافته ۰.۷ مترمكعب و در ايران و چهارمحال و بختیاری كمتر از ۰.۲ مترمكعب برآورد می‌شود.

  امینی گفت: منابع تامين چوب كشور عبارتند از برداشت مجاز از جنگل‌ها (۷۵۰ هزار مترمكعب)، برداشت از صنوبرکاری‌های كشور (حدود  ۲.۵ ميليون مترمكعب)، واردات چوب (حدود ۲ ميليون مترمكعب) و مابقی چوب مورد نياز از محل برداشت جنگل‌های گرمسيری و پسته و بیشتر به صورت غيرمجاز و قاچاق تأمين می‌شود.  

لزوم توسعه زراعت چوب  وی اظهار کرد: یکی از مهمترین و حیاتی‌ترین راهکارها برای برون‌رفت از بحران تخریب و نابودی بیشتر جنگل‌های باقیمانده کشور زراعت چوب و توسعه آن به ویژه در خارج از جنگل‌ها است که با توجه به طرح تنفس جنگل‌های شمال و برنامه ریزی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای ممانعت و توقف طرح‌های بهره‌برداری و برداشتن چوب از جنگل، نقش توسعه زراعت چوب قابل توجه است.  

اهمیت صنوبر در زراعت چوب و توسعه آن امینی بیان کرد: در توسعه زراعت چوب، درختان صنوبر بیشترین کاربرد و اهمیت را دارند و نه تنهادر ایران بلکه در دنیا نیز بیشترین سهم را گونه‌های صنوبر در زراعت چوب به خود اختصاص می‌دهند که دلیل این امر نیز ویژگی‌های منحصر به فردی است که گونه‌های صنوبر در مقایسه با دیگر درختان برخوردار هستند. 

 وی امکان کاشت انبوه آن‌ها در کنار هم، سرعت رشد بالای اين درختان و تولید چوب در زمان بسیار کوتاه (تولید سالانه تا ۴۰ متر مکعب در هکتار)، فراوانی گونه‌ها و هیبریدهای مختلف که قابلیت سازگاری با اقلیم‌های مختلف را دارند و چوب آن‌ها سبک، نرم، همگن، خوشکار، دارای قابلیت میخ، پیچ و چسب خوری مطلوب است موجب شده برای جنگل‌کاری و احداث کمربندهای سبز مناسب باشد.

  امینی تاکید کرد: در ایران صنوبرکاری از زمان‌های بسیار قدیم مرسوم و متداول بوده و کشاورزان با کشت و کار آن به خوبی آشنایی دارند.  

وی اضافه کرد: کاشت صنوبر به اهداف مختلفی شامل تولید چوب‌های کم قطر برای صنایع سلولوزی، تولید چوب‌های قطور، کاشت همراه با محصولات زراعی (اگروفارستری)، بادشکن اطراف مزارع و ایجاد فضای سبز انجام می‌شود.  

امینی با اشاره به بیش از یک‌هزار و دویست هکتار صنوبرکاری ایجاده شده با ۲۴۱پرونده در استان، تاکید کرد: از این میزان در شهرستان‌های اردل هشت هکتار با دو فقره پرونده، شهرکرد، سامان  و بن با بیش از ۴۷هکتار با ۱۴فقره پرونده، کوهرنگ بیش از ۹۶ هکتار با ۳۴ فقره پرونده، لردگان حدود ۱۱ هکتار با ۵ فقره پرونده، بروجن۱۴هکتار با چهار فقره پرونده، فارسان بیش از ۹۴۱ هکتار با۱۷۱ پرونده و كيار بیش از ۸۳ هکتار با ۱۱ پرونده بوده است. 

بررسی راهکارهای توسعه زراعت چوب در چهارمحال و بختیاری وی مهم‌ترین مشکلات توسعه زراعت چوب در استان را کاهش منابع آبی  ناشی از بارش کم در چهارمحال و بختیاری و تغییر اقلیم،  قیمت پایین چوب نسبت به محصولات دیگر، عدم مهارت مجریان و بهره‌برداران محلی نسبت به پرورش گونه‌های نخبه چوب‌ده و عدم همکاری دستگاه‌های اجرایی مرتبط با موضوع زراعت چوب برای اعطای تسهیلات بانکی و ترویج شیوه‌های نوین آبیاری عنوان کرد و گفت: این عوامل موجب شده تا توسعه زراعت چوب در استان در حد انتظار نباشد و حتی مزارع صنوبر که از نظر زیست محیط و کاهش فشار بر عرصه های جنگلی بسیار ارزشمند  هستند  در حال تبدیل به سایر کشت‌های دیگر است. 

امینی بیان کرد: طرح تنفس و توقف بهره‌برداری چوب از جنگل‌های شمال کشور موجب شده تا ظرفیت مطلوبی در چهارمحال و بختیاری ایجاد شود و چنانچه مجریان و زارعان حمایت شوند می‌توان به آینده این بخش کشاورزی امیدوار بود و رونق در توسعه صنوبرکاری‌ها را شاهد بود  .

  رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خاطرنشان کرد: چهارمحال و بختیاری از سنوات گذشته رویشگاه صنوبر بوده است. 

 وی با تاکید بر اهمیت توجه به موضوع زراعت چوب و حفظ مزارع موجود، گفت: بایستی برای افزایش سطح صنوبرکاری‌ها مطابق با حجم پیش‌بینی شده و ارتقاء کیفیت زراعت چوب در استان برای تامین صنایع وابسته و کاهش فشار به عرصه‌های جنگلی تلاش شود.