سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آّخیزداری چهارمحال و بختیاری و به نقل از خبرگزاری تسنیم از شهرکرد ، جنگل منطقه وسیعی پوشیده از درختان، درختچه‌ها و گونه‌های علفی است که همراه با جانوران وحشی، نوعی هم‌زیستی گیاهی و جانوری را تشکیل داده و تحت تأثیر عوامل اقلیمی و خاکی قادر است تعادل طبیعی خود را حفظ کند.

تعریف جنگل طبیعی، جنگلی است که بدون دخالت انسان به‌وجود آمده‌ است ولی انسان‌ به‌ طور مستقیم یا غیرمستقیم با شگردهای متفاوت در آن دخالت می‌کند.

با توجه به اینکه 28 درصد از سطح کره زمین پوشش جنگلی است، سرانه هر شهروند جهانی 8دهم هکتار‌‌ یا هشت جریب است که  با توجه به قرار گرفتن ایران‌ روی نوار خشک‌کره زمین، سرانه جنگل در ایران یک‌ چهارم جهان و سرانه مردم‌ ایران از جنگل کمتر از 2 دهم‌ هکتار است.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفتگو با خبرنگار تسنیم با تاکید بر حفاظت حداکثر‌ی و خسارت های حداقلی با توجه به این سرانه محدود، اظهار داشت: 18‌میلیون هکتار جنگل 50 سال گذشته به 12 تا 14 میلیون هکتار  رسیده است شده است که نشان‌دهنده صدمه 25 الی 30‌درصدی است.

هومان خاکپور افزود: یک‌ هکتار از جنگل به عنوان یک‌ اکوسیستم طبیعی ، ده برابر یک هکتار زمین‌ زراعی خدمات می‌دهد‌.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری استان تصریح کرد: تولیدات گیاهی، تولیدات درختان جنگلی و بذر و میوه تنها 20 درصد از خدمات جنگل است و مابقی خدمات قابل ارزش گذاری نیست.

وی عنوان کرد: برای خرید یک کپسول اکسیژن برابر اکسیژن تولید شده توسط یک درخت بلوط 30 میلیون تومان است که سوخت هرکدام از این درخت‌ها به بهایی اندک به فروش می‌رود.

 تولید 40 درصد از آب به عنوان کالای استراتژیک، مرهون رویشگاه جنگلی درختان بلوط است.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: چهارمحال و بختیاری جزو 11 استان منطقه زاگرس است که این‌ منطقه با تغذیه سفره‌های آب‌های زیر زمینی در جلوگیری از فرسایش خاک و تولید خاک موثر است.

هومان خاکپور با اشاره به اینکه در ایران تولید 40 درصد از آب به عنوان کالای استراتژیک، مرهون رویشگاه جنگلی درختان بلوط است گفت: متأسفانه درختان بلوط با چند صدمیلیون خدمات در روستاها قطع و  با قیمت ناچیز به سوخت یا زغال تبدیل می‌شود.

هومان خاکپور تاکید کرد: زراعت در زیر درخت‌های جنگلی، چرای بیش از حد دام، قطع جنگل و استفاده هیزمی از آن‌ تاثیر مهمی در از بین‌ بردن‌ جنگل دارد.

کاهش کیفیت جنگل در لردگان و مشایخ / مشکلات معیشتی به دلیل  عدم‌ نگاه سزاوار‌ توسعه‌ای است.

وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون در لردگان و مشایخ شهر‌ستان کیار علاوه بر‌ قطع‌ درختان، کاهش کیفیت جنگل نیز مشهود است که جنگل‌های تخریب شده را به بار آورده است.

خاکپور گفت: تعرض به جنگل در جوامع جنگل نشین و روستاهای اطراف از یک‌ طرف به قاچاق و سوء استفاده و مهمتر از آن به مسائل اقتصادی و معیشت برمی‌گردد.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: مشکلات معیشتی جنگل نشینان و به طور کلی مردم‌ استان، به دلیل  عدم‌ توجه و نگاه سزاوار‌ توسعه‌ای و متناسب با رشد جمعیت و تامین زیرساخت‌های اشتغال و اقتصاد بوده است.

مرگ بلوط به دلیل نگاه معیشتی به جنگل‌ها

خاکپور افزود: در یک‌دهه گذشته مرگ بلوط، یا مرگ اکوسیستم‌های جنگل های بلوط غرب به دلیل  همین تخریب و بهره برداری و نگاه معیشتی به جنگل‌ها رخ داده است.

 هومان خاکپور تصریح کرد: خشکسالی و کمبود بارش و نوسانات اقلیمی، طغیان آفات جنگل‌های بلوط و مرگ‌ آن را تشدید کرد.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر از 6میلیون هکتار وسعت جنگل های زاگرس، 1میلیون و 200 هکتار درگیر‌ بیماری آفت هستند که در استان 60 هزار هکتار جنگل بلوط مبتلا به آفت شناسایی شده است.

به گفته وی آفات طبیعی جزو اکوسیستم، به خودی خود مضر نیستند اما با دستکاری اکوسیستم تعادل جمعیت به هم‌ می‌خورد و زیان بار می‌شود‌ و رشد آفات تصاعدی می‌شود.

وی تاکید کرد: اگر‌ تعداد گزار به عنوان باغبان جنگل که میزان حرکت عمودی آب و تغذیه سفره‌های آبی زیرزمینی را افزایش می‌دهد، با دستکاری تغییر کند و جمعیت گراز از حد تعادل خارج‌ شود، کشاورزی نابود می‌شود.

خاکپور تاکید کرد: موجودات براساس حکمت خداوند رابطه کنترلی دارند و طبق زنجیره در صورت برهم خوردن این‌ زنجیره در‌ هر‌یک از مواردی چون آفت، زنبور، دارکوب، سوسک چوب خوار‌بلوط و ...جمعیت آفت جوانه‌خوار بلوط با رشد چند برابری، جنگل را نابود می‌کند.

کم توجهی به روستاها منجر به از بین رفتن اکوسیستم می‌شود.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری افزود: تمرکز صرف در کلان شهرها و عدم‌ نگاه متوازن و کم توجهی به روستاها منجر به بهره‌برداری از جنگل‌ها و در پی‌ آن از بین‌ رفتن اکوسیستم، کمبود آب، سیل خیزی و ... می‌شود.

هومان خاکپور افزود: از بین‌ رفتن جنگل‌ها، کاهش آب و پدیدار شدن‌ بحران آب، تنش‌های اجتماعی و بحران اجتماعی سیاسی و امنیتی در مناطق‌ مختلف ایران را در پی‌ دارد.

باید چیدمان توسعه متناسب با ظرفیت هر منطقه باشد.

 وی به چیدمان توسعه متناسب با ظرفیت هر‌منطقه تاکید کرد و گفت: در هدف‌گذاری خودکفایی در تولید محصولاتی چون گندم در استان اصفهان‌ که با بحران کم آبی و در استان فارس که با از بین رفتن سفره‌های آب زیرزمینی روبروست، تجدید نظر نیاز است.

هومان خاکپور با تاکید بر اینکه‌ خودکفایی یا تولید به هرقیمتی جایز نیست خاطرنشان کرد: با یک مدیریت خردمندانه می‌توان به جای خودکفایی به سمت امنیت غذایی رفت.

تدابیر اشتباه سرآغاز پدیده بیابان‌زایی است.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری با اشاره به اینکه راه‌اندازی صنایع پرمصرف یا تدابیر اشتباه در کشاورزی موجب فرونشست زمین‌ و آغاز پدیده بیابان‌زایی است گفت: به کار بردن عبارت بیابان زدایی در فلات مرکزی با اکوسیستم‌ بیابانی دارای گیاهان و جانواران خاص و منحصر به فرد که امکان تبدیل شدن به مناطق جنگلی را ندارد اشتباه است و بجای آن باید از بیابان‌زایی در سایر مناطق که با فرونشست زمین آغاز می‌شود جلوگیری کرد.

هومان خاکپور خاطرنشان‌ کرد: از 600 آبخوان کشور 11 دشت در چهارمحال و بختیاری به عنوان ثروتی ارزشمند وجود دارد که فرونشست زمین موجب افزایش میزان برداشت از این آبخوان‌ها شده است.

وی با اشاره به اینکه آب‌های زیر زمینی ذخایر استراتژیک‌ در دنیا محسوب می‌شوند، گفت: در استان چهارمحال و بختیاری با استفاده 70 درصدی از آبخوان‌ها و تخلیه آب‌های زیرزمینی یک فاجعه محیط  زیستی رخ داده است.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: با تخلیه سفره‌های زیرزمینی و ریزش سقف آبخوان‌، مجاری نفوذی به آبخوان‌ پر‌می‌شود‌ و به این ترتیب میلیاردها مترمکعب آب هم‌ فرو نمی‌رود و آبخوان‌ خشک‌ می‌شود و اثرات آن به سطح زمین برمی‌گردد و بیابان‌زایی رخ می‌دهد.

هومان‌خاکپور با اشاره به اینکه 1500سال زمان برای احیای یک‌ آبخوان نیاز است، افزود: در اتحادیه اروپا مناطق با فرونشست بیش از 4 میلی متر در شرایط بحرانی قرار می‌گیرند و در ایران درسال 2004 در ورامین در کنار پایتخت فرونشست‌ 36 سانتی متری یعنی 40‌برابر حد بحرانی اتحادیه اروپا به ثبت رسید و این رکورد بار‌ دیگر در سال 2018 در منطقه فسا فارس به 56 سامتی متر رسید.

وی تاکید کرد: علیرغم فرونشست فارس، این استان در‌ رقابت با خوزستان برای خودکفایی در تولید گندم رقابت می‌کند.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: در اصفهان ظرفیت کم‌ نظیر گردشگری به واسطه آثار تاریخی‌ و قرار گرفتن مبنای توسعه و اشتغال و اقتصاد بر گردشگری نادیده گرفته می‌شود و متمرکز کشاورزی‌ می‌گردد‌ و 6 میلیارد مترمکعب آب صرف زمین های کشاورزی‌ می‌شود.

هومان خاکپور خاطرنشان‌کرد: علیرغم‌ بحران خشکیدگی زاینده رود، صنایع بزرگ پرآب در اصفهان مستقر و توسعه فازها پیگیری می‌شود که باعث ناهنجاری‌ها و تنش‌های اجتماعی و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود.

وی اضافه کرد: هم اکنون به دلیل ورود مواد خطرناک در طول مسیر تالاب گاوخونی کانون‌های خطرناک گرد و غبار حیات اصفهان را مورد‌ تهدید قرار‌ داده است.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: بی توجهی به ظرفیت‌های بوم‌شناختی هرمنطقه، مسیر‌ چیدمان توسعه و طراحی توسعه را منحرف کرده است.

وی با اشاره به پیشینه قناعت قنوت و قنات در یزد و با اذعان به این حقیقت که بزرگترین دانش بومی مدیریت آب جهان در یزد بوده است، گفت: بی توجهی به  نوع اکوسیستم‌، این منطقه را به قطب تولید سرامیک و کاشی و لاستیک با نیاز آبی معرفی کرد.

خاکپور اضافه کرد: انتقال آب خزر به سمنان با اجرای برنامه‌های فرد محور، دولت محور و گروه محور وبی توجه به نابودی خزر و جنگل‌های ایرکانی در حال تخریب اکوسیستم خزر است.

ترسیم و عمل به مسیر توسعه پایدار برای جلوگیری از رویکرد غلط توسعه

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: برای موقعیت یابی و سرمایه گذاری صحیح و متناسب با ظرفیت‌های‌ هرمنطقه باید راهبردهای توسعه‌ای با رویکرد آینده نگری، جامعیت، فراگیری و عدالت‌گرایی شکل بگیرد.

رئیس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح‌ کرد: برای جلوگیری از رویکرد غلط توسعه باید مسیر صحیح  توسعه پایدار، ترسیم‌ و عمل شود. 

کاهش محسوس آتش‌سوزی در جنگل‌های استان

مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم از جنگل‌ها به عنوان ریه‌های زمین یاد کرد و اظهار داشت: جنگل‌ها در حفظ حیات، فعالیت‌های زیست‌محیطی، تولید اکسیژن، زیستگاهی برای زیست‌مندان، جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ منابع آب موثر هستند.

شهرام احمدی با اشاره به اینکه 307 هزارهکتار از جنگل های زاگرس در استان قرار دارد، گفت: افزایش حفاظت فیزیکی در جنگل‌های تحت مدیریت حفاظت محیط زیست، به ویژه در منطقه حفاظت شده جنگلی هلن با مشارکت مطلوب مردم و سمن‌های زیست محیطی باعث کاهش محسوس سطح آتش سوزی در این مناطق شده است.

آموزش صنایع دستی برای زنان خانوار در راستای کمک به معیشت پایدار

وی با اشاره به کنترل شکار در سطح جنگل‌های استان برای جلوگیری از هجوم به تنوع زیستی، افزود: در راستای کمک به معیشت پایدار در روستاهای حاشیه جنگل برای کاهش فشار به جنگل ها، آموزش صنایع دستی برای زنان خانوار در حال اجرا است.

مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: در طرح حفاظت از جنگل‌های زاگرس، بخش‌های عمده جنگل‌های استان در  ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد سبزکوه در یونسکو ثبت شد تا بهره‌گیری از مباحث علمی و پژوهشی بین المللی فراهم‌ شود.

احمدی تصریح کرد: برای فرهنگ سازی در خصوص حفاظت از جنگل‌ها، علاوه بر‌ اجرای طرح ساعتی با محیط بانان در مدارس، هر مدرسه یک نهالستان نیز در حال اجراست و کاشت درخت برای‌ افزایش سرانه فضای مجاز در مناطق شهری و حتی در واحدهای صنعتی خدماتی اجرا می‌شود. 

وی افزود: توان حفاظت از مناطق جنگلی با ساخت پاسگاه محیط بانی و پایگاه اطفای حریق افزایش یافته است.

تغییر و توقف طرح‌های عمرانی ناسازگار با محیط زیست

مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری گفت: پژوهش‌هایی با همکاری مراکز دانشگاهی و پژوهشی و مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان در خصوص تاثیر گرد و غبار بر جنگل های استان برای کاهش و توقف پدیده زوال درختان بلوط  در دست اقدام‌ است.

احمدی تاکید کرد: در راستای  جلوگیری از اجرای طرح‌هایی که با ارزیابی‌های زیست‌محیطی منافات دارند مسیر قبلی جاده چری بازفت که قطع جنگل بالایی داشت با مشارکت در کارگروه ارزیابی زیست محیطی استان تغییر یافت.

وی افزود: توقف طرح‌های عمرانی  ناسازگار‌ با محیط زیست با جدیت عملیاتی می‌شود.

 به گفته‌ی مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری تدوین قوانین و مقررات زیست محیطی در سطح سیاست‌های کلان نظام‌ از جمله اقدام سازمان محیط زیست برای ابلاغ دستورالعمل 40 بندی برای جاده سازی افق روشنی را برای جلوگیری از تخریب جنگل‌ها نوید می‌دهد.

احمدی از احیای کارگروه ملی تدبیر در سطح ملی برای حفاظت و احیای اکوسیستم ارزشمند جنگل‌های زاگرس خبر داد و گفت: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در نشست‌هایی با حضور‌ مسئولان و کارشناس‌های برنامه بودجه، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها و ... راهکارهای حفاظت بهینه از زاگرس را بررسی می‌کنند.