سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

معرفی اداره بهره برداری
   اداره بهره برداری مسئول مطالعه و شناسایی رویشگاهای محصولات غیر جوبی و غیر علوفه ای جنگل و مرتع،(گیاهان دارویی ، صنعتی ، خوراکی و...) برنامه ریزی و مدیریت نحوه بهره برداری، تولید و حمل و صادرات محصولات استحصال شده در استان و توسعه کشت گونه های دارویی ـ صنعتی در عرصه های ملی می باشد
وظایف اداره بهره برداری بطور مختصر به شرح زیر است:
1- شناخت ظرفیت ها ، اولویت ها و مناطق حساس و آسیب پذیر در زمینه محصولات فرعی و ذخایر ژنتیکی موجود و برنامه ریزی در راستای حفاظت ، احیاء و بهره برداری پایدار رویشگاه های موجود
2- تهیه طرح های بهره برداری محصولات فرعی
3- کشت گیاهان دارویی- صنعتی در اراضی ملی
4- عقد قراردادهای بهره برداری از محصولات فرعی جنگل و مرتع و پی گیری وصول بهره مالکانه
5- صدور  پروانه حمل محصولات فرعی جنگل و مرتع
6- صدور مجوز صادرات محصولات فرعی جنگلی و مرتعی (دارویی-صنعتی)
.
تعریف محصولات غیرچوبی و غیر علوفه ای جنگل و مرتع
اندام رویشی و زایشی گیاهان، صمغ ها، شیرابه، مان و گال و سایر مواد استحصال شده در عرصه از گیاهان جنگلی ومرتعی که کاربری غیر علوفه ای و غیر چوبی دارند و به عنوان گیاهان یا فرآورده های دارویی ـ صنعتی، ادویه ای،تغذیه ی و زینتی شناخته می شوند جزو محصولات غیر چوبی و غیرعلوفه ای جنگل و مرتع به شمار می روند
 
پتانسیل (ظرفیت های) موجود در استان اصفهان:
از میان 7800 گونه گیاهی کار شده ایران، 1500 گونه به نوعی دارای خواص اشاره شده می باشندکه حدود 140 گونه بطور مشخص دارای تقاضای مصرف در بازارهای داخل و خارج هستند. در استان اصفهان نیز حدود 300 گونه گیاهان دارویی در عرصه های منابع طبیعی رشد می کنند که 45 گونه جزء اقلام اقتصادی و درآمدزا برای بهره برداران بومی و عرفی عرصه های ملی محسوب می شوند.
در حال حاضر اداره بهره برداری سطحی معادل 889546هکتار را از رویشگاه های محصولات فرعی (گیاهان دارویی صنعتی) استان را در قالب 129 طرح احیاء و بهره برداری مطالعه کرده. 129 طرح بهره برداری مطالعه شده به ترتیب شامل 710910 هکتار کتیرا، 61808 هکتار آنغوزه و 14879  هکتار باریجه و 51779 هکتار اشنان و 13451 هکتار کرفس کوهی و 36719 هکتار سایر محصولات می باشد. علاوه بر این بهره برداری از محصولاتی از جمله موسیر، انواع آویشن کوهی و شیرازی، مهلب، میوه بلوط، نسترن وحشی، زیره سیاه، ... طبق جدول شماره یک در قالب قرارداد فروش و پروانه بهره برداری (محصولات مجاز مشروط) و یا بصورت آزاد و بدون عقد قرارداد (محصولات مجاز) انجام می شود. لازم به ذکر است میزان برداشت  45 گونه گیاهان داروئی صنعتی در رویشگاه های سطح استان متاثر از شرایط اقتصادی بهره برداران، تقاضای بازار و شرایط بازار می باشدو همچنین با توجه به شرایط اکولوژیکی رویشگاه ها هر سال دچار تغییرات و نوساناتی میشود
 
. ولی  بطور متوسط میزان برداشت و تولید سالانه محصولات فرعی مراتع و جنگل های استان 2844  تن  به ارزش 163000  میلیون ریال میباشد و اشتغال ایجاد شده از این محل 329643  نفر روز برآورد میگردد. لازم به ذکر است این محصولات بصورت خام بوده و پس از فرآوری در صنایع داروسازی، آرایشی بهداشتی و غذایی ارزش محصولات نهایی و فرآوری شده به مراتب افزایش می یابد. یکی از مهمترین فواید بهره برداری محصولات فرعی،  ایجاد منبع درآمد جایگزین برای بهره برداران منابع طبیعی در مقابله با  چرای دام و فشار بر مراتع و جنگلها، وکاهش شخم و تخریب زمین های جنگلی و مرتعی است. به بیان دیگر با ایجاد درآمد در تولید گیاهان داروئی-صنعتی می توان فعالیت ها و رفتار های مخرب زیست محیطی در جنگل ها و مراتع را کاهش داد و درآمدی پایدار و سازگار با زیست بوم طبیعی برای جوامع محلی ایجاد نمود.
..
 
 
 
 
میزان تولید و مساحت رویشگاه های گونه ها ی طبیعی  که بهره برداری می شوند به شرح  زیر است: