سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

 به گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آّخیزداری چهارمحال و بختیاری و به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، رشته کوه‌های زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.

جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی الیه شمال غربی ایران آغاز و به جنوب غرب ایران می‌رسد.
جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با شش میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند و سایر گونه‌های درختی این جنگل‌ها افرا، کیکم، بنه، زبان گنجشک، گلابی وحشی، ولیک، ارغوان، انواع بادام و دیگر درختان است.
درختان بلوط معمولاً در ارتفاع ۶۵۰ تا دو هزار و ۴۰۰ متر از سطح دریا بر پهنه زاگرس رخ کرده اند و زاگرس جنوبی رویشگاه خاص گونه بلوط ایرانی بوده که شامل استان‌های ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویر احمد، فارس، اصفهان و چهارمحال و بختیاری است و دارای اقلیم گرم و خشک است.
۸۰ درصد از مجموع ۳۱۰ هزار هکتار از جنگل‌های استان چهارمحال و بختیاری را بلوط تشکیل می‌دهد که ۲۰۰ هزار هکتار از این جنگل‌ها در محدوده زاگرس است.
آتش سوزی، حادثه‌ای است که با گرم شدن هوا در کمین جنگل‌های زاگرس نشسته است و هر سال بخشی از جنگل‌های به زوال نشسته زاگرس را طعمه حریق می‌کند.
هنوز تابستان نیامده، از گوشه و کنار دامنه‌های زاگرس خبر‌هایی از افروخته شدن آتش به گوش می‌رسد.
آتش در دامنه‌های زاگرس زبانه می‌کشد و بلوط به زوال نشسته را در کینه‌ای عجیب و بی دلیل می‌سوازند، صدای فریاد‌های بلوط تنها و بی پناه در جای جای زاگرس به گوش می‌رسد و زاگرس نشینان این غم بزرگ را در عمق جان خود درک می‌کنند.

حریق در کمین زاگرس نشسته است، این روز‌ها که بخشی از زاگرس در آتشی بی دلیل جان می‌بازد، همراه هر زجه بلوط عمق دل و جان زاگرس نشینان هم درد می‌کشد و به واقع می‌سوزیم و کاری از دستمان بر نمی‌آید.
آنچه بر این غم سنگین می‌افزاید این است که هرسال این مشکل با گرم شدن هوا و خشک شدن گیاهان احتمال آتش سوزی در مراتع و جنگل‌ها وجود دارد، اما در سایه بی تدبیری مسؤولان، محرومیت محرز برخی استان ها، چون لرستان، با هر آتش سوزی، روز‌ها دامان بلوط می‌سوزد و درختان، حیوانات و جانوران زیادی قربانی می‌شوند.
داستان غم انگیز آتش سوزی‌های پی در پی جنگل‌های زاگرس مشابه سال‌های گذشته با فرارسیدن فصل گرما آغاز شده است و تاکنون بهار بیش از چندین هزار هکتار (جنگل‌های پاوه، پلدختر، اندیکا، گچساران، بهبهان، دهدشت، چهارمحال و بختیاری، بوشکان بوشهر، بندرعباس، میناب و سیریک در هرمزگان و...) از جنگل‌های هزار ساله و درختان چند صد ساله زاگرس را به خزان تبدیل کرده است.

به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری به طور میانگین سالانه حدود ۱۰ هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی طعمه حریق می‌شوند که بیشترین آتش سوزی‌ها در عرصه‌های منابع طبیعی در زاگرس رخ داده است.
این قصه تکراری هر سال با گرم شدن هوا تکرار می‌شود و تا شروع بارندگی‌ها در فصل پاییز ادامه دارد و هر بار خبر حریق در بخشی از زاگرس به گوش می‌رسد، اما تاکنون اقدامی مناسب برای صیانت از جنگل‌های استان دیده نشده است.
چندی قبل چهار هکتار ازمراتع جنگلی مشرف به دریاچه سد کارون چهار، جنگل‌های بلوط زاگرس و منطقه پرتراکم پوشش درختی بلوط در استان چهارمحال و بختیاری دچار حریق شد.

علی محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفت‎وگو با خبرنگار ما گفت: با تلاش فرمانداران و یگان حفاظت منابع طبیعی شهرستان اردل و لردگان و بخشداران منچ و میانکوه و نیرو‌های مردمی و دهیاران این آتش سوزی مهار شد.
او با بیان اینکه اگر تلاش نیروی مردمی و مأموران منابع طبیعی نبود، فاجعه آتش سوزی از استان‌های خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و گچساران نیز بیشتر بود افزود: با تلاش این نیروها، از سرایت آتش به داخل جنگل و مناطق جنگلی جلوگیری شد و هنوز نیرو‌های منابع طبیعی به منظور بروز آتش سوزی احتمالی در منطقه حاضر هستند.

مرتضی زمانپور مدیرکل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری بی احتیاطی گردشگران در روشن کردن آتش را علت وقوع این حادثه می‌داند و با بیان اینکه میزان خسارت در حال برآورد است گفت: اگر همکاری دستگاه‌های اجرایی و مردم محلی برای اطفای حریق نبود، قطعا شاهد وقوع فاجعه در جنگل‌های چهارمحال و بختیاری بودیم.

پارسال ۶۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های چهارمحال و بختیاری دچار حریق شد

حسن عسگری جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: در سال ۹۸، حدود ۱۵ مورد آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان رخ داد که نزدیک به ۶۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های استان طعمه حریق شد.
او با بیان اینکه میزان بارندگی و پوشش گیاهی در مراتع یکی از عوامل دخیل در افزایش یا کاهش آتش سوزی است افزود: اختصاص حداقل یک دستگاه روت فایر به هر شهرستان، به کارگیری دستگاه دمنده برای اطفای حریق، اختصاص بیل، شن کش و آتشکوب به شهرستان ها، احداث آتش بر در مناطق بحرانی و شکل گیری گروه‌های حفاظت از منابع طبیعی در فرمانداری‌ها از اقدامات در مقابله با گسترش حریق بود.
عسگری اضافه کرد: پهنه بندی مراتع جنگل‌های بحرانی و تهیه نقشه از آن‌ها برای محافظت بیشتر در مقابل آتش سوزی یکی دیگر از اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از حریق در مراتع است.


عامل انسانی بزرگترین عامل آتش سوزی جنگل‌های زاگرس

زاگرس سر سبز و سایه خنک درختان بلوط، از دیرباز مأمن مردم زاگرنشین بویژه در گاه استراحت و تفریح است، اما کم توجهی مردم در خاموش کردن آتشی که بنا بر رسمی دیرینه توسط گردشگران در دامان طبیعت برافروخته می‌شود مهمترین عامل در آتش سوزی در جنگل‌ها بویژه جنگل‌های زاگرس است که تا پاییز بارندگی ندارند.
در قانون حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی نیز مواد قانونی برخوردی و بازدارنده‌ای وجود دارد که از آن جمله می‌توان به ماده ۴۷ قانون اشاره کرد، بر اساس این ماده هر کسی آتش سوزی عمدی در جنگل‌ها ایجاد کند به حبس از یک تا ۱۰ سال محکوم می‌شود.
محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری از مردم می‌خواهد: هرگونه آتش سوزی را به مأموران منابع طبیعی و آتش نشانی اطلاع رسانی کنند و یا با کد ۱۵۰۴ تماس بگیرند.

عباس قنبری عدیوی رئیس بنیاد ایرانشناسی شعبه چهارمحال و بختیاری  ، اظهار داشت: اتفاقی که در روز‌های اخیر رخ داده و جنگل‌های زاگرس را در برخی استان‌ها درگیر کرده است، همه در سطوح مختلف شامل نمایندگان مجلس، وزارت کشور، منابع طبیعی و جهادکشاورزی، میراث فرهنگی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های علوم زیستی و طبیعی باید به آن توجه و از این جنگل‌ها محافظت کنند.
او افزود: رابطه مستقیم بین زیست مطلوب انسان، گیاه و جانوران وجود دارد، چرخه هر یک از این‌ها که بر هم بخورد، اکوسیستم زاگرس نابود می‌شود.
قنبری اضافه کرد: کسانی که در جنگل زندگی یا کار می‌کنند یا مسافران و کوهنوردان باید مواظب باشند که در این مناطق آتش سوزی رخ ندهد از سوی دیگر تجهیزات اطفاء حریق نیز باید برای محافظت بیشتر و بهتر جنگل‌های زاگرس دیده شود.

رئیس بنیاد ایرانشناسی شعبه چهارمحال و بختیاری ادامه داد: حراست از جنگل‌های زاگرس عزم ملی می‌طلبد و باید برای حفظ منابع ملی که در هویت ایرانشناسی از اهمیت بالایی برخوردار است، همه افراد تلاش کنند و احساس مسئولیت داشته باشند.
نقش جوامع محلی در مقابله با آتش سوزی جنگل‌های زاگرس

شهرام احمدی مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به وقوع آتش‌سوزی‌های اخیر در منطقه زاگرس به خبرنگار ما گفت: کاهش سطح آتش سوزی‌ها در استان به دلیل تعامل و کمک جوامع محلی بوده است و این جوامع نقش مهمی در مقابله با آتش سوزی جنگل‌ها دارند.
او به برگزاری جلسات آموزشی و اطلاع رسانی به جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد اشاره می‌کند و می افزاید: در چند سال گذشته مساحت آتش‌سوزی‌های استان کاهش چشمگیری داشته است که علت آن تعامل، مشارکت و کمک جوامع محلی است.
احمدی اضافه کرد: به منظور آمادگی برای مهار آتش سوزی در مناطق تحت حفاظت محیط زیست، وسایلی مانند بیل، آتش کوب، لباس‌های ضد حریق، فلاکس بک و دستگاه‌های اطفاء حریق قابل حمل در حد توان آماده و نیرو‌ها تجهیز شده اند.
او به افزایش حفاظت فیزیکی و آماده باش نیرو‌های این سازمان اشاره می‌کند و ادامه می دهد: تیم‌های واکنش سریع در راستای مهار آتش تشکیل شده و همه کارکنان این سازمان به صورت شیفتی در حالت آماده‌باش گرفته‌اند تا در صورت لزوم آمادگی مهار آتش وجود داشته باشد.

آماده باش یگان حفاظت منابع طبیعی برای مقابله با آتش‌سوزی احتمالی

علی محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری چهارمحال و بختیاری  اظهار داشت: گرم شدن هوا یکی از دلایلی است که باعث می‌شود جنگل‌ها دچار آتش سوزی شوند، اما عامل انسانی در ایجاد حریق جنگل‌ها و مراتع بالای ۹۰ درصد هست که نمی‌توان از آن غافل شد.
او با اشاره به تجهیزات مورد نیاز در اطفا حریق اعلام کرد: لوازم اطفا حریق در استان جوابگو نبوده با توجه به صعب العبور بودن مناطق و کوهستانی بودن ان نیاز به تأمین بالگرد همچنین تجهیزات انفرادی مثل موتور سیکلت، دمنده ها، آتش‌کوب ها، بیل شن کش و.... می‌باشد.
محمدی مقدم با بیان اینکه نمی‌توان از مشکلات پیش روی این اداره کل در بحث آتش سوزی غافل شد و حدود سه سال است که هیچ اعتباری از ستاد بحران به منابع طبیعی در بحث حریق اختصاص داده نشده است افزود: متاسفانه آتش سوزی در مناطقی رخ می‌دهد که با ماشین نمی‌توان به آن وارد شد و ما درخواست اعتبار برای خرید موتورسیکلت داشتیم، اما در این چند سال هیچگونه امکاناتی برای اطفاء حریق از سوی مدیریت بحران برای منابع طبیعی تامین نشده است.

استان چهارمحال وبختیاری با ۳۰۷ هزار هکتار رویشگاه جنگلی معادل ۱۸.۵ درصد مساحت استان و ۲.۵ درصد مساحت جنگل‌های کشور یکی از استان‌های ۱۱ گانه زاگرس است.

هم اکنون ۹۰ درصد عرصه‌های استان، زیر پوشش منابع طبیعی و آبخیزداری و ۱۰ درصد عرصه‌ها نیز زیر مجموعه محیط زیست است، که علاوه بر خشکسالی سال‌های گذشته و برداشت بی رویه آب و گرد و غبار، آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع و زمین‌های کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین دلایل تخریب منابع طبیعی و حیات وحش استان است.

حیات انسان‌ها وابستگی زیادی به جنگل‌ها و درختان دارد، نقش و کارکرد جنگل‌ها امروزه به قدری اهمیت دارد که هر گونه کوتاهی در این مسئله ضرر‌های جبران ناپذیری را برای نسل امروز وآیندگان به همراه خواهد داشت و بی توجهی به جنگل‌های پهنه زاگرس آینده‌ای تاریک را رقم خواهد زد.

بر همین اساس بسیاری از برنامه‌ها باید بر حفظ این منابع استوار باشد در غیر اینصورت شاهد نابودی و ریشه کنی جنگل‌ها و از بین رفتن حیات جانوران و حتی حیات انسان‌ها با مشکل مواجه خواهد شد و آیندگان از بی تفاوتی امروز لطمه و آسیب‌های فراوانی را متوجه خواهند شد.