سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری و به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان شهرکرد، گاهی به سادگی تمام از کنار نعش جنگل‌های بلوط عبور می‌کنیم که با پیراهن سوخته، تمام غرور و صلابت و استواریشان در معرض باد به سخره گرفته شده و گاهی، به جای خالی ِسبزِ آن درختان پیر و کهن، یا نارس و جوان، آه می‌کشیم تا نفس‌هایمان در دل طبیعت، جان دوباره‌ای بیابند.

اما دریغ! که وقتی جنگلی از انبوه درختان بلوط در مقیاس هکتار‌ها دچار آتش‌سوزی می‌شود، چه باک بر لشکر مخوف خاک تا با پوشینه غبار به جان نفس‌هایمان حمله‌ور شود.

لشکر خاک که حمله‌ور می‌شود، خودی و ناخودی نمی‌شناسد و هرگز حریم و مرزی برای عبور خود قائل نیست، اما! درختان بلوط که باشند، قطعا این دیو هفت سر نمی‌تواند عرض اندامی بکند.

لشکر غبار بی‌محابا می‌آید و بی‌هیچ ترسی تا آنسوی نگرانی‌های ما از ادامه حیات فرزندانمان به پیش می‌رود و ما کماکان می‌نشینیم! می‌نشینیم که گاهی شاید به رسم باستانیان رقص تاتاری مرگبار شعله‌های افسون ساز آتش در باد را نگاه کنیم؛ و آیا واقعا باید نشست و رقص نامیمون این شعله‌های سرکش و افسار گسیخته آتش در دامان طبیعت زاگرس را نگاه کرد؟ آیا چه کنم، چه کنم! شیوه خوبی برای مبارزه با هجوم آتش‌های فصلی و در پی آن برخواستن گرد و غبار و خاک است؟ قطعاً راه چاره در سپردن مدیریت بلایا و عوارض طبیعی به خود طبیعت نیست! و یا اینکه دعا کنیم تا باران بیاید و هوا را از لوث آلودگی نجات دهد.
تراژدی دردناک رقص آتش در دامان عروس زاگرس

تراژدی دردناک رقص آتش در دامان عروس زاگرس، ماجرای جدیدی نیست ماجرای آتش گرفتن جنگل‌ها و مراتع که هر از گاهی تیتر یک رسانه‌های مختلف می‌شود داغی را بر دل عروس زاگرس گذاشته است که ریشه‌های بلوط‌هایش را در ارتفاعات زاگرس سست می‌کند.

طی هفته‌های گذشته آتش سوزی‌های متوالی بویژه در غرب کشور دوباره توجه افکار عمومی و سازمان‌های مردم نهاد و مدافع طبیعت را به خود جلب کرد که آیا واقعا برای مهار این آتش‌سوزی‌های قابل پیش‌بینی هیچ راه کاری وجود ندارد؟! و آیا با هیچگونه تدبیری نمی‌توان مسببین این آتش سوزی‌ها را شناسایی و یا خنثی کرد؟!

آتش در دامنه‌های زاگرس زبانه می‌کشد و بلوط به زوال نشسته را در کینه‌ای عجیب و بی دلیل می‌سوزاند، صدای فریاد‌های بلوط تنها و بی پناه در جای جای زاگرس به گوش می‌رسد و زاگرس نشینان این غم بزرگ را در عمق جان خود درک می‌کنند.

داستان غم انگیز آتش سوزی‌های پی در پی جنگل‌های زاگرس مشابه سال‌های گذشته با فرارسیدن فصل گرما آغاز شده است و تاکنون بهار بیش از چندین هزار هکتار (جنگل‌های پاوه، پلدختر، اندیکا، گچساران، بهبهان، دهدشت، چهارمحال و بختیاری، بوشکان بوشهر، بندرعباس، میناب و سیریک در هرمزگان و...) از جنگل‌های هزار ساله و درختان چند صد ساله زاگرس را به خزان تبدیل کرده است.

به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، به طور میانگین سالانه حدود ۱۰ هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی طعمه حریق می‌شوند که بیشترین آتش سوزی‌ها در عرصه‌های منابع طبیعی زاگرس رخ داده است.

در هفته اخیر ۶۰ هکتار از جنگل‌های منطقه بلوط بلند استان چهارمحال و بختیاری طعمه حریق شد. با تلاش نیرو‌های منابع‌طبیعی، مدیریت بحران و تشکل‌های مردمی در روز نخست مهار شد، اما به علت وزش باد شدید مجددا آتش در این منطقه شعله‌ور شد و به دلیل سخت‌گذر بودن منطقه عملیات اطفای حریق بادشواری مواجه شد و تلاش برای مهار آتش همچنان ادامه دارد.


افراد حاضر در محل حریق که به عنوان نیرو‌های مردمی به منطقه اعزام شده‌اند، بیان کردند: شدت آتش سوزی بالا است و با تاریک شدن هوا روند مهار سخت‌تر می‌شود.

به دنبال این حادثه، «سید محمد مهدی حسینی» از امدادگران جوان استان چهارمحال و بختیاری در عملیات مهار آتش‌سوزی جان به جان آفرین تسلیم کرد.

سید احمد مرتضوی‌فرد مدیر عامل جمعیت هلال احمر چهارمحال و بختیاری گفت: این امدادگر ۲۲ ساله در حین پشتیبانی عملیات اطفای حریق، بر اثر اصابت سنگ به ناحیه سر، جان خود را از دست داد.

جوانان فداکار و نیرو‌های امدادی سازمان‌های مردم نهاد به عشق زنده ماندن این طبیعت به دل آتش زدند و با ازخودگذشتی، فداکاری و ایثار آتش مهار شد تا طبیعت برای آیندگان زنده بماند.

  خرداد ماه امسال بود که البرز زارعی کوهسرک ۳۸ ساله که در جریان مهار و اطفای آتش سوزی منطقه دیل در ارتفاعات گچساران دچار سوختگی شدید شده بود؛ درحادثه آتش سوزی جنگل‌های پاوه هم سه ایرانی جان باختند.

محمدجواد مختاری، جوان ۳۱ ساله داوطلب مدافع طبیعت هم که برای فرونشاندن آتش‌سوزی به بلندی‌های منطقه فهلیان رفته بود، دچار سوختگی شدید شد و در یکی از بیمارستان‌های شیراز جان سپرد.
امدادگران حادثه‌دیده در سوانح مشمول قانون فداکاران خدمت می‌شوند

رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر کشور با اشاره به تصویب قانون جدید مدیریت بحران در سال‌گذشته، افزود: امدادگران حادثه دیده در سوانح مختلف، مشمول قانون فداکاران خدمت می‌شوند.

مهدی ولی پور در آیین خاکسپاری «محمد مهدی حسینی» که در عملیات پشتیبانی اطفاء حریق جنگل‌های زاگرس دچار حادثه شد، با اشاره به اینکه امدادگران جمعیت هلال احمر به صورت داوطلبانه در بخش‌های مختلف امداد و نجات، حوادث و سوانح و خدمات اجتماعی، درمانی و توانبخشی فعالیت دارند و در حین ماموریت دچار حادثه می‌شوند، اظهار داشت: در قانون جدید مدیریت بحران که شهریورماه سال‌گذشته تصویب شد، این افراد مشمول قانون فداکاران خدمت خواهند شد.

بدون شک فداکاری و از جان گذشتگی این عزیزان در راه حفاظت و حراست از میراث طبیعی کشور در تاریخ ماندگار و چراغ راهی برای توجه بیشتر به حفاظت از آب و خاک سرزمین عزیزمان خواهد بود و فداکاری این عزیزان، الگویی برای همه مسئولین کشور در جهت صیانت از محیط زیست، احساس مسئولیت در قبال آن و توجه به پیشرفت پایدار و حکمرانی مطلوب خواهد بود.

جان‌هایی که می‌سوزند تا طبیعت نسوزد. اما تا کجا باید دیگران با جان خود تاوان سهل انگاری و بی‌تفاوتی کسانی را بدهند که برای طبیعت ارزشی بیشتر از چند ساعت تفریح و گذران اوقاتی کنار دوستان قائل نیستند.

کسانی که آتش سهل انگاری را به جان طبیعت می‌اندازند و مهار آن شاید تاوانی به قیمت داغدار شدن خانواده و یتیمی کودکی شود. مردانی که ناگزیرند برای خاموش کردن آن با دست خالی و شجاعانه به قلب آتش بزنند و این جدال نابرابر گاهی به مرگ شهادت گونه آن‌ها بیانجامد.
عامل انسانی در ایجاد حریق جنگل‌ها و مراتع بالای ۹۰ درصد است

گاهی در رسانه‌ها و جراید که پای صحبت‌های مسئولین منطقه‌ای می‌نشینیم، صحبت از گرمای فصلی به میان می‌آید و گاهی هم صحبت از عوامل انسانی بی‌مسئولیت که در تفرجگاه‌ها بی‌توجه به حساسیت‌های لازم، آتش را به حال خود و باد رها می‌کنند.

علی محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: گرم شدن هوا یکی از دلایلی است که باعث می‌شود جنگل‌ها دچار آتش سوزی شوند، اما عامل انسانی در ایجاد حریق جنگل‌ها و مراتع بالای ۹۰ درصد هست که نمی‌توان از آن غافل شد.

ارتفاعات و مناطق صعب‌العبور چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و لرستان که سال‌های متوالی بویژه امسال در معرض این آتش‌سوزی‌ها قرار دارند؛ بر اساس گزارش‌های مردمی و بعضی از نهاد‌های مرتبط، متاسفانه از امکانات متناسب با موضوع اطفاء حریق برخوردار نیستند و همین موضوع موجبات خسارات جبران ناپذیری را فراهم کرده که در پی آن وسعت قابل توجهی از جنگل‌های بلوط این منطقه از بین رفته است؛ جنگل‌هایی که هم تا حدودی مانع پیشروی گرد و غبار هستند و هم، زیستگاه گونه‌های مختلف حیوانی و گیاهی.

جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با شش میلیون هکتار مساحت ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند. استان چهارمحال وبختیاری ۳۰۷ هزار هکتار رویشگاه جنگلی دارد که هر از گاهی طعمه حریق شده و گرفتار شعله‌های آتش و دود می‌شود وجود درختان و کنده‌های خشک در منطقه نیز بر شدت حریق می‌افزاید و روند مهار کردن آتش‌سوزی را کند می‌کند.

هم اکنون ۹۰ درصد عرصه‌های استان، زیر پوشش منابع طبیعی و آبخیزداری و ۱۰ درصد عرصه‌ها نیز زیر مجموعه محیط زیست است، که علاوه بر خشکسالی سال‌های گذشته و برداشت بی رویه آب و گرد و غبار، آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع و زمین‌های کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین دلایل تخریب منابع طبیعی و حیات وحش استان است.

ابتدایی‌ترین پیش‌بینی لازم برای مقابله با این پدیده فصلی مهلک، فراهم کردن امکانات مورد نیاز برای اطفاء آن است؛ اما با توجه به موقعیت و آمایش سرزمینی این منطقه که کوهستانی می‌باشد، رساندن امکانات و نیروی انسانی به محل وقوع آتش‌سوزی در سریعترین زمان ممکن از اوجب واجبات و از اولویت و اهمیت ویژه‌ای می‌تواند برخوردار باشد.

با این توضیح جای هیچ‌گونه شکی باقی نمی‌ماند که یکی از این امکاناتی که در جلوگیری از گسترش آتش نقش به سزایی را ایفا می‌کند «بالگرد» است و عدم وجود آن، یعنی عدم دسترسی به هنگام و سریع نیروی انسانی و تجهیزات و امکانات اطفاء حریق در محل حادثه.


علی محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به تجهیزات مورد نیاز در اطفا حریق اعلام کرد: لوازم اطفا حریق در استان جوابگو نبوده با توجه به صعب العبور بودن مناطق و کوهستانی بودن آن نیاز به تأمین بالگرد همچنین تجهیزات انفرادی مثل موتور سیکلت، دمنده ها، آتش‌کوب ها و بیل شن کش است.

او با بیان اینکه نمی‌توان از مشکلات پیش روی این اداره کل در بحث آتش سوزی غافل شد و حدود سه سال است که هیچ اعتباری از ستاد بحران به منابع طبیعی در بحث حریق اختصاص داده نشده است، گفت: متاسفانه آتش سوزی در مناطقی رخ می‌دهد که با ماشین نمی‌توان به آن وارد شد و ما درخواست اعتبار برای خرید موتورسیکلت داشتیم، اما در این چند سال هیچگونه امکاناتی برای اطفاء حریق از سوی مدیریت بحران برای منابع طبیعی تأمین نشده است.

حسن عسگری جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه میزان بارندگی و پوشش گیاهی در مراتع یکی از عوامل دخیل در افزایش یا کاهش آتش سوزی است افزود: اختصاص حداقل یک دستگاه روت فایر به هر شهرستان، به کارگیری دستگاه دمنده برای اطفای حریق، اختصاص بیل، شن کش و آتشکوب به شهرستان ها، احداث آتش بر در مناطق بحرانی و شکل گیری گروه‌های حفاظت از منابع طبیعی در فرمانداری‌ها از اقدامات در مقابله با گسترش حریق بود.
نقش جوامع محلی در مقابله با آتش سوزی جنگل‌های زاگرس

شهرام احمدی مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به وقوع آتش‌سوزی‌های اخیر در منطقه زاگرس گفت: کاهش سطح آتش سوزی‌ها در استان به دلیل تعامل و کمک جوامع محلی بوده است و این جوامع نقش مهمی در مقابله با آتش سوزی جنگل‌ها دارند.

او با اشاره به برگزاری جلسات آموزشی و اطلاع رسانی به جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد اظهار داشت: طی چند سال گذشته مساحت آتش‌سوزی‌های استان کاهش چشمگیری داشته است که علت آن تعامل، مشارکت و کمک جوامع محلی است.


احمدی اضافه کرد: به منظور آمادگی برای مهار آتش سوزی در مناطق تحت حفاظت محیط زیست، وسایلی مانند بیل، آتش کوب، لباس‌های ضد حریق، فلاکس بک و دستگاه‌های اطفاء حریق قابل حمل در حد توان آماده و نیرو‌ها تجهیز شده اند.

او با اشاره به افزایش حفاظت فیزیکی و آماده باش نیرو‌های این سازمان ادامه داد: تیم‌های واکنش سریع در راستای مهار آتش تشکیل شده و همه کارکنان این سازمان به صورت شیفتی در حالت آماده‌باش گرفته‌اند تا در صورت لزوم آمادگی مهار آتش وجود داشته باشد.

حیات انسان‌ها وابستگی زیادی به جنگل‌ها و درختان دارد، نقش و کارکرد جنگل‌ها امروزه به قدری اهمیت دارد که هر گونه کوتاهی در این مسئله ضرر‌های جبران ناپذیری را برای نسل امروز وآیندگان به همراه خواهد داشت و بی توجهی به جنگل‌های پهنه زاگرس آینده‌ای تاریک را رقم خواهد زد.

آتش سوزی در این منطقه باری دیگر یادآور این نکته بود که حفظ و حراست از طبیعت و عرصه‌های طبیعی وظیفه عمومی است و لازم است مرتع داران و استفاده کنندگان از عرصه‌های طبیعی و تفرجگران بیشترین دقت را در حفاظت از عرصه‌های طبیعی داشته باشند.

حسن عسگری جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: پهنه بندی مراتع جنگل‌های بحرانی و تهیه نقشه از آن‌ها برای محافظت بیشتر در مقابل آتش سوزی یکی دیگر از اقدامات صورت گرفته برای جلوگیری از حریق در مراتع است.

در قانون حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی نیز مواد قانونی برخوردی و بازدارنده‌ای وجود دارد که از آن جمله می‌توان به ماده ۴۷ قانون اشاره کرد، بر اساس این ماده هر کسی آتش سوزی عمدی در جنگل‌ها ایجاد کند به حبس از یک تا ۱۰ سال محکوم می‌شود.

محمدی مقدم مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری از مردم خواست: هرگونه آتش سوزی را به مأموران منابع طبیعی و آتش نشانی اطلاع رسانی کنند و یا با کد ۱۵۰۴ تماس بگیرند.

طبق گفته کارشناسان حوزه جنگل خسارت آتش‌سوزی در هر هکتار از مناطق جنگلی در حدود ۵۶ میلیون تومان است و در آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس در بهارو تابستان امسال صد‌ها هکتار جنگل از بین رفت.

مدیر یکی از انجمن‌های زیست محیطی معتقد است: آموزش، فرهنگ‌سازی و ایجاد دانش عمومی در کنار اقدامات تدریجی به‌نوعی کلید نجات منابع طبیعی و محیط‌زیست به‌خصوص برای جلوگیری از تخریب و حریق‌های عمدی است.

 دهکردی اظهار داشت: با توجه به سیاست‌های برنامه ششم توسعه و با تصویب لایحه منابع طبیعی و محیط‌زیست مدیریت دو سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری و محیط‌زیست در قالب یک وزارت با یک مدیریت مستقل می‌تواند گره‌گشا باشد.

بر همین اساس بسیاری از برنامه‌ها باید بر حفظ این منابع استوار باشد در غیر اینصورت شاهد نابودی و ریشه کنی جنگل‌ها و از بین رفتن حیات جانوران و حتی حیات انسان‌ها با مشکل مواجه خواهد شد و آیندگان از بی تفاوتی امروز لطمه و آسیب‌های فراوانی را متوجه خواهند شد.