سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

استادیار مهندسی منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه کشور ایران در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان واقع شده است، اظهار کرد: طبق تعریف کنوانسیون‌های بین‌المللی بیابان به منطقه‌ای گفته می‌شود که میزان تبخیر در آن بالاتر از میزان بارش باشد و این مسئله موجب کاهش تراکم و تنوع پوشش گیاهی و جانوری در آن منطقه شود.

یعقوب ایرانمنش تاکید کرد: اما باید به این نکته توجه کرد که بیابان‌های طبیعی دارای جاذبه‌های طبیعی و اکوسیستم‌های غنی هستند و می‌توانند گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب کنند، دو مطالعه جامع توسط مرکز تحقیقات جنگل‌ها و مراتع برای تعیین قلمروهای محدوده‌های ایران و تعیین اشکال ناهمواری و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و ویژگی شن‌زارهای بیابان‌های کشور انجام شده است که سطح بیابان‌های کشور بالغ بر ۹۰ میلیون هکتار برآورد شد و این عدد معادل ۵۵ درصد مساحت سرزمین ایران است.

ایرانمنش با بیان اینکه بیابان‌زایی موجب تخریب محیط‌زیست در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌شود، گفت: بیابان‌زایی عقوبت ناشی از فشار بر سرزمین و بهره‌کشی بیش از اندازه از توان سرزمین است و پدیده‌های طبیعی مانند خشکسالی نیز بر آن موثر خواهد بود.

استادیار مهندسی منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اهمیت چالش بیابان‌زایی، توضیح داد: پس از چالش تغییر اقلیم، گرمایش زمین و کاهش منابع آب شیرین، این مسئله در رده چهارم از ۳۷۰ چالش‌های جهانی قرار دارد، این چالش مهم بر امنیت غذایی، سلامت، اجتماعی و ملی نیز تاثیرگذار است.

وی ادامه داد: امنیت اجتماعی بر تخریب سرزمین گره خورده است، هر اتفاقی که منجر به از بین رفتن پوشش گیاهی شود، موجب بیابان‌زایی نیز خواهد شد، با همکاری دستگاه‌های اجرایی چند پروژه در راستای جلوگیری از این پدیده انجام شده است.

ایرانمنش در ادامه با اشاره به احیای تالاب گندمان، خاطرنشان کرد: به واسطه احیای این تالاب ۱۲۴ گونه گیاهی و ۳۹ گونه جانوری در این تالاب مشاهده شد که برخی گونه‌های گیاهی مانند آلاله سفید برای اولین بار در زاگرس دیده شد. پوشش گیاهی تاثیر بالایی در حفاظت از آب و خاک دارد.

استادیار مهندسی منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: شاهد افت سطح آب‌های زیرزمینی هستیم، سالانه بین یک تا سه متر سطح آب‌های زیرزمینی در کشور کاهش پیدا می‌کند که این مدیریت ناصحیح در حوزه کشت و کار از عوامل بیابان‌زایی است، باید از گونه‌های کم آب بر استفاده شود.

وی اضافه کرد: برای مقابله با خشکیدگی گون‌زارها و غنی‌سازی اکوسیستم طبیعی باید بذرکاری و نفوذ آب به اکوسیستم در دستور کار قرار بگیرد تا از بیابان‌زایی جلوگیری کنیم.

ایرانمنش با بیان اینکه در بحث مدیریت منابع آب نگاه هیدرولوژیک است و نگاه اکولوژیک اتفاق نمی‌افتد، یادآور شد: متاسفانه حق‌آبه‌های زیست‌محیطی مراعات نمی‌شود، اگر اکوسیستم به حال خود رها شود، طبیعت قدرت بازسازی خود را خواهد داشت، باید با قرق و جلوگیری از چرای بی‌رویه دام این خسارت‌ها مدیریت می‌شود، همچنین کشاورزی در اکوسیستم طبیعی و زیراشکوب جنگل حذف شود.