سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

علی حاجی بگلو- امروزه اثرات و پیامدهای ناشی از تغییرات اقلیمی بر هیچ کس پوشیده نیست و از مهمترین این پیامدها می توان به افزایش گازهای گلخانه ای و دی اکسید کربن جو (CO2) ناشی از فعالیت های توسعه ای انسان اشاره کرد. اما اقداماتی که در جهت کاهش گازهای آلاینده جو و ترسیب کربن موثر است و امروزه در کنوانسیون های مربوطه به آن پرداخته می شود، کاشت درختان برای اقلیم های مختلف است.

در حال حاضر بسیاری از کشورها برنامه احیا و توسعه درختکاری خود را تهیه و یا در حال برنامه ریزی برای اجرای تعهدات خود می باشند. بعنوان مثال کشور چین از سال 1978 طرح "دیوار بزرگ سبز" را برنامه ریزی نموده است که هدف آن کاشت 38 میلیون هکتار جنگلکاری و رسیدن به کاشت 100 میلیارد نهال در سال 2050 می باشد. این کشور تا کنون 66 میلیارد از کاشت نهال خود را در 2 فاز اجرا یی کرده و فاز سوم آن نیز در حال اجرا شدن است.

کشور عربستان سعودی نیز از جمله کشور هایی است که  در راستای سرمایه گذاری های کلان خود در چشم انداز 10 سال آینده از9 اکتبر 2023از نقشه راه خود برای کاشت 10 میلیارد درخت، به عنوان بخشی از تعهدات ملی و بین المللی برای مبارزه با چالش های اقلیمی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان با بهره مندی از مزایای بلندمدت اقتصادی و اجتماعی از طریق جنگل کاری، رونمایی کرده است.

نام طرح کشور عربستان"ابتکار سبز سعودی" است و نقشه راه  آ«دو فاز دارد؛ فاز اول از سال 2024 تا 2030، با تمرکز بر بازسازی محیط زیست مبتنی بر طبیعت با کاشت 600 میلیون درخت در سطح 3.8 میلیون هکتار است و فاز دوم آن در سال 2030 شروع می شود و بر تلاش های توانبخشی مبتنی بر انسان تأکید دارد.

کشور پاکستان نیز در راستای اهداف توسعه ای خود و قراردادهایی که با کشور چین بعنوان محور کوریدوری تجارت کالا از شرق به غرب شناخته می شود (CPEC) نیز از سال 2015 احیای یک میلیارد درخت با عنوان "سونامی کاشت درخت" را کلید زد که برنامه جنگلکاری 10 میلیارد درخت، تکرار و تعمیم پروژه موفق "جنگل کاری یک میلیارد درخت" در استان خیبر پاکستان  است که در سال 2015-2018 اجرا شده است.
برنامه جنگل کاری 10 میلیارد درخت در کشور پاکستان پس از مشاوره دقیق با استان های مختلف این کشور اجرا شده  و دارای سه جزء و هدف اصلی شامل: 1. تقویت پوشش جنگلی: هدف از این بخش تقویت پوشش جنگلی و کاشت 10 میلیارد درخت در مراحل مختلف است. فاز اول (2019-2023) بر روی کاشت 3.29 میلیارد گیاه بومی از طریق  جنگل کاری، احیا جنگل، تجدید حیات، برای کنترل اثرات تغییرات آب و هوا در یک میلیون هکتار سطح است. 2. حفاظت از تنوع زیستی:  بر طرف نمودن چالش‌های مربوط به حفاظت حیات وحش از طریق بهبود و اجرای موثر قوانین حیات وحش و 3. تقویت سازمانی: افزایش ظرفیت برای مرکز جانورشناسی پاکستان می باشد.

بررسی و پیگیری اقدامات صورت گرفته حاکی از این است که آینده توسعه پایدار در قلمرو کشورهایی است که همسو با سیاست های مقابله با تغییرات اقلیمی جهانی گام برداشته و به تعهدات جهانی خود پایبند هستند.
کشور ایران نیز در سال 1402 در پی فرمایشات مقام معظم رهبری " هر ایرانی سه نهال" طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت را برنامه ریزی و هدف آن کاشت یک میلیارد درخت تا پایان سال 1408 در فاز اول خود می باشد.

حال سوال اینجاست که اگر این طرح ها اجرا نگردد چه اتفاقی خواهد افتاد؟

قطعا یکی از تجارت هایی که در آینده برای توسعه نیازمند آن هستیم، خرید و فروش اعتبار کربن در بازار جهانی است. این بدان معنا است که اگر دولتی بخواهد توسعه ای که سبب آلودگی هوا گردد راه اندازی و استفاده نماید نیازمند کاهش کربن تولید شده یا خرید اعتبار کربن است که البته این روش مقرون به صرفه نیست و لذا بهترین گزینه تعهد ترسیب کربن از طریق کاشت درخت است.

لذا ضرورت دارد در چشم انداز توسعه کشور نگاه ویژه ای به گنجاندن مناسب تعهد کاشت درخت در راستای مسئولیت اجتماعی صنایع مختلف داخلی و خارجی داشته باشیم تا در آینده با چالش های جدی مواجه نشویم.